Free Shop Nedir ?

   Diğer bölümlerde de bahsettiğim üzere yurtdışında yaşayan akrabanız ya da yurtdışına seyahat eden bir arkadaşınız varsa mutlaka adını duymuş olacağınız vergisiz alışveriş sahası diyebiliriz. Aslında adı Free Shop değil Duty Free’dir yani havaalanlarında ararken Duty Free tabelasını takip etmeniz gerekiyor. Duty Free gümrüksüz satış anlamına gelir ve ürünler vergiden arındırılmış olarak satılır. Biz Türkler genelde tekel bayii olarak kullandığımız için içeriğinden pek de haberdar değiliz, sigara ve alkolün haricinde; parfüm, kozmetik ürünleri, gözlük, kıyafet, spor malzemeleri, gıda ürünleri, çikolata, oyuncak, ev eşyası, hediyelik eşyalar, saat, aksesuar vs. birçok ürün kaleminde satış yapılır. Fiyatların çok ucuz olduğu tam anlamıyla bir şehir efsanesidir çünkü özellikle Avrupa’da bulunan şehirlerin Free Shop’ları ateş pahasıdır ve çoğu ürün ülkemizde alacağınız fiyattan daha pahalıya gelir. Eğer gerçekten ucuz mağaza arıyorsanız; Katar, Dubai, Abu Dhabi, Kuveyt gibi Arap ülkelerinin Free Shop’larını ziyaret etmeniz gerekir. Duty Free mağazaları sadece gümrük sahalarında bulunur yani; havaalanlarının dış hatlar terminallerinde, karayolları sınırlarında iki ülkenin kapıları arasında kalan serbest bölgede ve tren yolculuklarında yine sınır istasyonlarının uluslararası kısımlarında bulunur. Örnek verecek olursak; Atatürk Havaalanı ya da Sabiha Gökçen Havaalanı’nda dış hatlar terminalinin pasaport kontrolünden geçtikten sonra, Edirne-Yunanistan sınırında bulunan İpsala Sınır Kapısı’nın pasaport kontrolünden geçtikten sonra, Finlandiya-Rusya sınırında bulunan tren istasyonunun serbest alanında yada Romanya-Moldova sınırında Duty Free mağazası bulunur, tabi bunun örnekleri artırılabilir yani önemli olan arada sınır olması.

   Schengen ülkeleri arasında karayolu sınırı yok, sınır olmadığı için de bir Schengen ülkesinden diğerine seyahat ederken Duty Free bulma şansınız da yok ancak Schengen ülkeleri arasında havayolu ile seyahat edecekseniz; havaalanlarında bilet kontrolünden geçtikten sonra uçağın kalkacağı kapılar ile bilet kontrol turnikeleri arasında kalan kısımda mutlaka Duty Free bulunur. Tabi ülke içi değil uluslararası uçuşlar için ayrılan kapıların olduğu alanlar da bulunur. Bu mağazalar sadece sabit noktalarda olmaz, eğer uluslararası gemi seyahati yapacaksanız bindiğiniz gemide mutlaka Duty Free mağazası olur. Bazı havayolu firmaları ise dış hatlar uçuşlarında hostesler aracılığı ile Duty Free ürünü olan alkol, sigara ve parfüm satışı yaparlar ancak fiyatlar hiç de uygun değildir. Örnek verecek olursak; Stockholm-Riga, Stockholm-Helsinki ya da Tallinn-Helsinki arasında sefer yapan gemilerde mutlaka Duty Free mağazası bulunur çünkü bu gemiler bir ülkeden başka bir ülkeye sefer yapan gemilerdir. Sadece Avrupa için geçerli değil, dünyanın her yerinde ülkeler arası sefer yapan gemilerde Duty Free mağazası bulabilirsiniz.

   Duty Free mağazalarından market alışverişi yapar gibi alışveriş yapamazsınız, bu alışverişler belirli sınırlandırmalara ve kurallara uygun olarak yapılabilir. Bu sınırlandırmalar ülkeden ülkeye değişir, sürekli fiyat ve miktar güncellemeleri yapılır. En güncel bilgiyi alışveriş yapacağınız Duty Free mağazasında bulunan görevlilere sorarak ya da seyahatinize yakın bir zaman internet araştırması yaparak alabilirsiniz ancak Avrupa’nın Duty Free politikası ülkemiz ile neredeyse aynıdır. İstanbul Sabiha Gökçen Havalimanı Duty Free işletmesi Setur firması tarafından yapılır ve sınırlandırmalar şu şekildedir;

Ülkeye giriş yapan yolcular için kişi başı alışveriş limitleri; Sigara: 3 karton, Alkollü İçecekler: 1 litre Alkollü içki (%22’den fazla alkol içeren alkollü içkiler, şarap ve şampanya hariç), Alkollü İçecekler: 2 litre Alkollü içki (%22’den az alkol içeren alkollü içkiler, şarap ve şampanya dâhil), Parfüm: 600 ml,  Makyaj veya Cilt Bakım Ürünleri: 5 adet, Çikolata ve Şekerleme: 2 Kg, Kahve: 1 Kg, Çay: 1 Kg.

Ülkeden çıkış yapan yolcular için yolcu başı alışveriş limitleri; Sigara: 9 karton, Alkollü İçecekler: 3 litre Alkollü içki (%22’den fazla alkol içeren alkollü içkiler, şarap ve şampanya hariç), Alkollü İçecekler: 6 litre Alkollü içki (%22’den az alkol içeren alkollü içkiler, şarap ve şampanya dâhil), Parfüm: 1800 ml,  Makyaj veya Cilt Bakım Ürünleri: 15 adet, Çikolata ve Şekerleme: 6 Kg, Kahve: 3 Kg ve Çay: 3 Kg.

Elbette ülkemizden çıkarken yapacağınız alışveriş limitlerinin, gideceğiniz ülkenin uyguladığı sınırlandırmalara uygun olması gerekir o yüzden giderken fazla abartmamak da fayda var çünkü seyahat ettiğiniz ülke kapısında sorun yaşayabilirsiniz. Yolculuklarınızda yapacağınız Duty Free alışverişinizin adımlarını şöyle sıralayabiliriz;

1-Havaalanına geliyorsunuz ve dış hatlar terminalinde check-in işleminizi gerçekleştiriyorsunuz. Daha sonra pasaport kontrolünden geçiyorsunuz ve Duty Free mağazasını buluyorsunuz.

2- Burada limitlere uygun olarak alışverişinizi yapıyor ve kasaya geliyorsunuz. Kasa görevlisine aldığınız ürünleri, pasaportunuzu ve uçuş kartınızı veriyorsunuz. Kasa görevlisi kendi cihazı ile biletinizin barkodunu okutuyor ve ürünlerinizi pasaportunuza işliyor. Ödemeyi sadece Euro ve kredi kartı ile yapabiliyorsunuz ayrıca kredi kartının da size ait olması gerekiyor.

3- Ödemeyi yaptıktan sonra ürünleri çantanıza koyuyorsunuz. Eğer çantanızı uçak altına vermişseniz aldığınız ürünleri poşete koyuyorsunuz, alkol ya da parfüm gibi sıvı ürünler almışsanız kasadan kilitli poşet alıp onun içine koyup uçağa öyle biniyorsunuz. Karayolu ve demiryolu sınırlarında poşete koyma zorunluluğunuz yok dilediğiniz gibi yanınıza alabilirsiniz, aynı şekilde gemi yolculuklarında da direkt olarak çantanıza atabilirsiniz.

Duty Free Alışverişleriniz Hakkında Bilmeniz Gereken Diğer Hususlar;

1- Duty Free mağazalarından hem ülkeye girerken hem de ülkeden çıkarken limitlere uygun olarak alışveriş yapabilirsiniz. Bu durum sadece Türkiye’ye giriş ya da Türkiye’den çıkış için geçerli değil, Avrupa şehirlerinde de hem giderken hem de gelirken limitlere riayet etmeniz gerekir.

2- Avrupa’da ve ülkemizde ödemeleri sadece kredi kartı ve Euro olarak yapabilirsiniz ancak istisnai durumlar olabilir örneğin; Budapeşte havaalanında ödemelerinizi Euro, kredi kartı ve Forint olarak yapabilirsiniz yani bazı ülkelerde kendi para birimleri ile ödeme kabul ediliyor ancak bu nadir rastlanan bir durum.

3- Tek başınıza seyahat ediyorsanız ve limitinizin üzerinde alışveriş yapmak istiyorsanız, bunun yolu limitini doldurmayan bir başka yolcuya rica etmekten geçiyor. Kasaya gitmeden önce gözünüze birini kestiriyorsunuz ve fazladan aldığınız ürünleri kendi pasaportuna işletmesi için ikna ediyorsunuz.

4- Aktarmalı uçuş yapacaksanız hem uçağınızın kalktığı havaalanında hem de aktarma yapacağınız havaalanında bulunan Duty Free mağazasından ayrı ayrı alışveriş yapabilirsiniz. Limitler birbirinden bağımsızdır yani hem ilk havaalanında bulunan mağazada hem de aktarma havaalanında bulunan mağazada limitleri zorlayabilirsiniz.

5- Karayolu yolculuklarında Duty Free alışverişi yapabilmeniz için ülkeden çıkış tarihinizin üzerinden en az 72 saat geçmesi gerekiyor yani 2 günlük ya da günübirlik seyahatlerinizin dönüşünde alışveriş yapamazsınız.

   Buraya kadar olan kısımları internette zaten kolayca bulabilirsiniz. Ben size başka yerde okuyamayacağınız ve bizzat tecrübe ettiğim önemli bir ipucu vereyim. İstanbul’da ikamet ettiğim için defalarca karayolunu kullanarak Yunanistan ve Bulgaristan şehirlerine gidip gelmişliğim var. Her seyahatimi farkı otobüs firmalarını kullanarak gerçekleştirdim yani birçoğu hakkında tecrübe sahibiyim. Otobüs firmaları hakkında detaylı bilgi almak istiyorsanız Yurtdışına Giden Otobüs Firmaları bölümünü ziyaret edebilirsiniz. Otobüs kullanarak Yunanistan’a gidecekseniz Duty Free alışverişinizi Türk Kapısı’ndan geçtikten sonra yani pasaport kontrolünden sonra yapacaksınız, aynı şekilde dönerken de Yunanistan Kapısı’ndan geçtikten sonra. Anlayacağınız Free Shop mağazası iki ülke kapıları arasında kalan serbest bölgede yer alıyor. Sistem kısaca şöyle işliyor; Bayrampaşa Otogar’dan otobüse biniyorsunuz, İpsala’ya vardığınızda pasaport kontrolünden geçiyorsunuz, alışverişinizi yapıyorsunuz ve tekrar otobüse binerek Yunanistan Kapısı’na gidiyorsunuz. Benim tavsiyem alışverişinizi giderken değil dönerken yapmanız. Dönüşe geçtiğiniz zaman ilk olarak Yunanistan Kapısı’na geliyorsunuz, pasaport kontrolü için muavin pasaportları topluyor ve Yunan Polisi’ne götürüyor. Yunan Polisi pasaportları kontrol ederken siz Duty Free mağazasına gidiyorsunuz ve alışverişinizi yapıp tekrar otobüse dönüyorsunuz. Burada bilmeniz gereken en önemli şey İpsala’da bulunan Duty Free mağazasından market alışverişi yapar gibi alışverişinizi yapabiliyor olmanız yani şöyle; mağazaya giriyorsunuz kendinize bir sepet alıyorsunuz ve limitleri düşünmeden canınız ne isterse sepetinizi ağzına kadar dolduruyorsunuz ayrıca pasaporta işleme diye bir durum da yok yani bildiğiniz süpermarket alışverişi gibi. Alkol oranı ne olursa olsun tam olarak 10 Litre alkollü içecek hakkınız var yani 10 şişe 100’lük Jack Daniels ya da 10 şişe 100’lük JB alabilirsiniz, bu sizin keyfinize kalmış. Aynı durumlar sigara ve parfüm içinde geçerli, karton karton sigara ve şişe şişe parfüm satın alabilirsiniz. Bu durum tamamen istisnai bir durum yani başka bir Duty Free mağazasında böyle bir şey ile karşılaşmanız mümkün değil. Tabi ki legal bir durum değil siz tamamen kendi iradeniz ile risk alıyorsunuz ve Duty Free mağazası da pasaport işleme limiti koymayarak bu duruma imkân sağlıyor. Duty Free mağazasından ne kadar ürün satın alırsanız alın Türk Kapısı’na geldiğinizde ülkeye sokamama riski var. Eğer Duty Free’den prosedürlerin dışına çıkan limitlerde ürün satın almışsanız aldığınız limit üzeri ürünleri alışveriş yapmayan diğer yolculara rica ederek verebilirsiniz. Bu her zaman geçerli olmayabilir yani sıkı bir kontrole denk gelirseniz aldıklarınız avuçlarınızın arasından kayıp gidebilir. Normal şartlarda ülkeye dönüşünüzün en az 72 saat sonra olması halinde Duty Free alışverişi yapabiliyorsunuz ancak İpsala’da böyle bir kural yok, yani var da yok, uygulanmıyor. İpsala Duty Free mağazasında fiyatlar gerçekten çok uygun, özellikle alkol fiyatları ülkemizin tekel bayilerinin neredeyse yarısı. Eğer otobüs ile Bulgaristan’a seyahat edecekseniz Kapıkule’de bulunan Duty Free mağazasının fiyatları sizi hayal kırıklığına uğratacaktır çünkü hiç uygun değil, ülkemizin normal fiyatlarına yakın fiyatlar sunuyorlar yani tavsiye etmem. Kapıkule’de alışveriş yapacaksanız İpsala’da bulduğunuz rahatlığı asla ve asla bulamazsınız çünkü gümrük görevlileri çok sıkı kontroller yapıyor, hatta tüm yolcular çantaları ile birlikte X-Ray cihazından geçiriliyor, yasal olmayan hiçbir şeyin ülkeye sokulmasına izin verilmiyor. İpsala’nın haricinde bugüne kadar gördüğüm en ucuz Duty Free mağazası Romanya-Moldova karayolu sınırında bulunan mağazaydı, fiyatlar inanılmaz yani neredeyse bedava. Ukrayna çok ucuz bir ülke ancak Duty Free mağazalarında fiyatlar çok yüksek, tavsiye etmem. Ukrayna’da alışveriş yapacaksanız şehir içinden yapın Duty Free’den çok daha uygun fiyatlara alışveriş yaparsınız.